Χρονολογίες – σταθμοί των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας
Η κατεξοχήν χρονολογία-σταθμός στην ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων θεωρείται το έτος 776 π.Χ., που αποτελεί, σύμφωνα με την παράδοση, το έτος έναρξής τους. Ωστόσο η χρονολογία αυτή στηρίζεται στον κατάλογο των ολυμπιονικών του Ιππία, η εγκυρότητα του οποίου αμφισβητείται. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Ιππίας το 400 π.Χ. ίσως επινόησε στοιχεία όχι μόνο για την σύνταξη του καταλόγου, αλλά και για τον ορισμό του έτους 776 π.Χ. ως χρονολογίας έναρξης των αγώνων. Η επιλογή του έτους αυτού ίσως δεν είναι τυχαία, καθώς παραπέμπει στην πρώτη ολυμπιάδα μετά τη λήξη των περσικών πολέμων (476 π.Χ.), στην οποία είχε παρευρεθεί και ο στρατηγός Θεμιστοκλής τυγχάνοντας ενθουσιώδους υποδοχής από το συγκεντρωμένο πλήθος στην Ολυμπία.
Μετά την αποσόβηση του περσικού κινδύνου, οι Έλληνες συνειδητοποίησαν την ανάγκη σύμπνοιας και αλληλεγγύης, αποτέλεσμα της οποίας υπήρξε η σύσταση μιας δικαστικής επιτροπής Ηλείων, οι οποίοι θα μεριμνούσαν για την ειρηνική συνύπαρξη και την αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ των Ελλήνων. Το 476 π.Χ. ήταν χρονολογία-σταθμός, αφού η σύσταση της επιτροπής προσέδωσε στην Ολυμπία εξέχουσα θέση ανάμεσα στις άλλες ελληνικές πόλεις. Είναι λογικό, οι Ηλείοι και ο Ιππίας να μην είχαν λησμονήσει το γεγονός αυτό. Έτσι, σύμφωνα με μια άποψη, ο Ιππίας θα πρόσθεσε δέκα γενιές των τριάντα ετών, δηλαδή 75 ολυμπιάδες (=300 χρόνια) στη χρονολογία του 476 π.Χ. και θα κατέληξε στην χρονολογία 776 π.Χ.
Σε κάθε περίπτωση, μετά την έναρξη των αγώνων το ιερό της Ολυμπίας άρχισε να αναπτύσσεται όλο και περισσότερο, ενώ τον 5ο αι. π.Χ. γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή του. Αργότερα, οι Μακεδόνες βασιλείς και οι διάδοχοι ενεπλάκησαν δραστικά στους Ολυμπιακούς αγώνες, επιθυμώντας να εξυπηρετήσουν τα πολιτικά τους συμφέροντα. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή, οι αγώνες εξακολούθησαν να αναπτύσσονται αλλά τα ιδεώδη και οι αξίες άρχισαν να φθίνουν, οι αθλητές να κάνουν τον αθλητισμό επάγγελμα, ενώ οι επεμβάσεις των Ρωμαίων στην οργάνωση και τη διεξαγωγή των αγώνων αλλοίωσαν την μορφή και τη σημασία τους.
Χρονολογία-σταθμός για την ιστορία της Ολυμπίας είναι και το 212 μ.Χ., όταν με διάταγμα του αυτοκράτορα Καρακάλλα παραχωρήθηκε σε όλους τους Ρωμαίους πολίτες το δικαίωμα συμμετοχής στους αγώνες. Η επικράτηση του χριστιανισμού επιδείνωσε την ήδη φθίνουσα πορεία των αγώνων, καθώς οι πρώτοι χριστιανοί αυτοκράτορες τους καταδίκασαν. Ωστόσο, οι αγώνες φαίνεται ότι συνεχίστηκαν μέχρι τον 5ο αι. μ.Χ. και η αυστηρότητα των αυτοκρατορικών διαταγμάτων δεν κατόρθωσε να σημάνει τη λήξη τους. Εξάλλου, το πρώιμο χριστιανικό στοιχείο δεν καταδίκασε τον θεσμό, ενώ το εθνικό (ειδωλολατρικό) στοιχείο δεν λησμόνησε την πατροπαράδοτη συνήθεια.