Δελφοί και Πύθια

Στους Δελφούς, στον λεγόμενο ομφαλό της γης, πραγματοποιούνταν τα Πύθια, η δεύτερη μετά το Ολύμπια πανελλήνια αθλητική εκδήλωση, προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Τα Πύθια ήταν πεντετηρική γιορτή, διεξάγονταν δηλαδή κάθε 4 χρόνια, στον τρίτο χρόνο της Ολυμπιάδας, τον μήνα Βουκάτιο (μέσα Αυγούστου-μέσα Σεπτεμβρίου) και συνέπιπταν με τη φθινοπωρινή σύνοδο των αμφικτιόνων, δηλαδή των αντιπροσώπων των 10 πόλεων-κρατών της κεντρικής Ελλάδας, που επόπτευαν και το ίδιο το ιερό. Οι αμφικτίονες είχαν και την ευθύνη διεξαγωγής των αγώνων, σε αντίθεση με τους άλλους Πανελλήνιους Αγώνες, των οποίων την ευθύνη διεξαγωγής αναλάμβανε η πόλη που επόπτευε το ιερό.

Σύμφωνα με τη δελφική παράδοση, οι αγώνες καθιερώθηκαν, όταν ο Απόλλωνας, αναζητώντας κατάλληλο τόπο για να ιδρύσει το ιερό του, έφθασε στους Δελφούς, σκότωσε τον Πύθωνα ένα φίδι που ζούσε εκεί και έμεινε αδιαφιλονίκητος κύριος της περιοχής. Από τα Τέμπη όπου υπηρέτησε ο θεός για να καθαρθεί, έφερε το ιερό φυτό του, την δάφνη, από την οποία έφτιαχναν το στεφάνι των νικητών. Ο πανελλήνιος χαρακτήρας των Πυθικών Αγώνων οφειλόταν περισσότερο στη φήμη και τη μεγάλη ακτινοβολία του ιερού και του μαντείου παρά στους ίδιους τους αγώνες. Οι αγώνες αρχικά ήταν μόνο μουσικοί. Οι γυμνικοί και οι ιππικοί αγώνες εισήχθησαν στο Πύθια το 582 π.Χ. από τον τύραννο της Σικυώνας Κλεισθένη. Οι γυμνικοί αγώνες των Πυθίων οργανώνονταν με πρότυπο τους Ολυμπιακούς, αλλά είχαν πάντα περιορισμένο χαρακτήρα σε σχέση με τους μουσικούς. Αντίθετα, οι ιππικοί αγώνες και ιδιαίτερα οι αρματοδρομίες είχαν αποκτήσει μεγάλη φήμη. Οι αθλητικοί αγώνες διεξάγονταν αρχικά σε πρόχειρες εγκαταστάσεις στο Κρισσαίον πεδίο ενώ το Στάδιο, που βρίσκεται πάνω από το ιερό κατασκευάστηκε γύρω στα 275 π.Χ. από τους Αιτωλους μετά την νίκη τους εναντίον των Γαλατών.