Οι νικητές των αγώνων

Η δόξα και η φήμη του Ολυμπιονίκη στην αρχαιότητα αποτελούσε ύψιστο αγαθό, ενώ το στεφάνωμα του αθλητή με τον κότινο από τους κλάδους της ιερής αγριελιάς της Ολυμπίας αποτελούσε την ανώτατη τιμή που μπορούσε να κερδίσει θνητός

Από τους 4237 αθλητές που θα πρέπει να είχαν αναδειχθεί νικητές στις 293 Ολυμπιάδες κατά τη διάρκεια των 1169 χρόνων του θεσμού (776 π.Χ.393 μ.Χ.) σήμερα γνωρίζουμε το όνομα, την καταγωγή και το αγώνισμα των 921 από αυτούς. Τα ονόματά τους καταγράφονται στον κατάλογο των Ολυμπιονικών που διασώθηκε ελλιπής και τον οποίο πρώτος είχε συντάξει τον 4ο αι. π.Χ. ο Ηλείος σοφιστής Ιππίας, βασιζόμενος προφανώς στα επίσημα αρχεία που φυλάσσονταν στο Βουλευτήριο της Ολυμπίας. Τα ονόματα των μεταγενεστέρων του 4ου αι. π.Χ. νικητών περιλαμβάνονται σε καταλόγους νεότερων ιστορικών κυρίως της ρωμαϊκής περιόδου, ενώ μερικά κενά συμπληρώνονται από πληροφορίες διάσπαρτες σε παπύρους από βάθρα αγαλμάτων νικητών που είδε και περιγράφει ο Παυσανίας, καθώς και από πολλές επιγραφές που βρέθηκαν στις ανασκαφές.

Μετά την ανακήρυξη και την βράβευση των νικητών ακολουθούσαν θυσίες στον βωμό του Δία και κατόπιν το εορταστικό συμπόσιο που παρέθεταν στους νικητές οι Ηλείοι οργανωτές, μέσα στο Πρυτανείο της Ολυμπίας. Η υποδοχή των αθλητών, όταν επέστρεψαν στις πόλεις τους, ήταν ισάξια με αυτή που γινόταν σε στρατηγούς που γύριζαν από νικηφόρες εκστρατείες Έμπαιναν στην πόλη με τέθριππο από τμήμα του τείχους, το οποίο γκρεμιζόταν για χάρη τους. Ο νικητής αφιέρωνε το στεφάνι της νίκης του στον πολιούχο θέα στον βωμό του οποίου προσέφερε θυσία Απολάμβανε ισόβιες τιμές, όπως σίτιση στο πρωτανείο ατέλεια, προεδρία στο θέατρο, στις εορτές και στους αγώνες. Ποιητές έγραφαν επινικιούς ύμνους προς τιμήν των νικητών

Γνωστοί ολυμπιονίκες της αρχαιότητας ήταν ο Μίλων ο Κροτωνιάτης, ο Διαγόρας ο Ρόδιος, ο Θεαγένης ο Θάσιος ο Λεωνίδας ο Ρόδιος, ο Εύβατος από την Κυρήνη κά