Η Ήλιδα, η Ιερά οδός και η Iερά πομπή.
Η Ήλιδα, πρωτεύουσα και μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη του ομώνυμου κράτους των Ηλείων, υπήρξε η πιστή θεραπαινίδα και ταυτόχρονα περήφανη οικοδέσποινα των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας.
Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη ακμή έχοντας υπό την κηδεμονία της το περίλαμπρο Ιερό του Δία της Ολυμπίας στην κοιλάδα του Αλφειού, όταν καθυπόταξε το άλλοτε μυθικό βασίλειο της Πίσας, στην επικράτεια του οποίου βρισκόταν η Ιερή Άλτη. Ακολουθώντας χρησμό που έλαβε από το μαντείο των Δελφών ο βασιλιάς της Ήλιδας Ίφιτος, απόγονος του Οξύλου, αναδιοργάνωσε το 776 π.Χ., τους ξεχασμένους μυθικούς Αγώνες και καθιέρωσε την Ιερή Εκεχειρία ως προϋπόθεση για την ασφαλή τέλεσή τους.
Η συμφωνία του Ιφίτου για το ιερό και απαραβίαστο των συνόρων του βασιλείου και μετέπειτα πόλης-κράτους της Ήλιδας, δημιούργησαν ευνοϊκότατους όρους ευημερίας και ευπραγίας εκτοξεύοντας παράλληλα την αίγλη της πρωτεύουσας και όλης της περιφέρειάς της.
Από το 776 π.Χ. την συμβατική χρονολογία τέλεσης της πρώτης Ολυμπιάδας και μέσα στη διάρκεια αιώνων, οι αξιωματούχοι και ιερείς της Ήλιδας, ως διοργανωτές της πανηγύρεως που ευλαβικά και σταθερά επαναλαμβανόταν κάθε τέσσερα χρόνια στην ιερή επικράτεια του ηλειακού κράτους, εμπνεύστηκαν, επεξεργάστηκαν και παγίωσαν τον αθλητικό Αγώνα, έναν συμπαγή κώδικα κανονισμών και διαδικασιών, κοινά αποδεκτών, για τη μέτρηση των φυσικών και ψυχικών δυνάμεων των ανδρών. Όλα γίνονταν για να τιμηθεί ο θεός και να δοξαστεί ο «άριστος», ο πλέον δυνατός και ευλαβής πιστός.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς, η προετοιμασία των αθλητών διαρκούσε 40 ημέρες και λάμβανε χώρα υποχρεωτικά στις αθλητικές εγκαταστάσεις της Ήλιδας. Όλο αυτό το διάστημα επιβλέπονταν από τους ελλανοδίκες, κριτές των αγώνων και υπεύθυνοι για την επιβολή τιμωρίας στους παραβάτες των κανονισμών και την απονομή των επάθλων στους νικητές. Η διαδικασία αυτή εξασφάλιζε την επιλογή μόνο όσων είχαν προετοιμαστεί ικανοποιητικά ενώ απορρίπτονταν οι αθλητές με χαμηλές επιδόσεις, ή που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις συμμετοχής.